Esen ERKAN
TENVA Kurumsal İletişim Koordinatörü
Uluslararası Enerji Ajansı’nın “2014 yılı Enerji Verimliliği Piyasası Raporu” geçtiğimiz ay yayınlandı. Enerji verimliliğine yönelik yatırımların yenilenebilir ve fosil kaynaklara yapılan yatırımları geride bıraktığını belirten rapora göre, verimlilik piyasası tüm dünya çapında gittikçe büyüyor.
Uluslararası Enerji Ajansı (The International Energy Agency-IEA), “First fuel-ilk yakıt” başlığı ile enerji verimliliğinin büyük ekonomiler için sadece gizli bir yakıt olmadığını vurgulayan bir girişle raporu açıyor. Yeni teknoloji kullanma yoluyla enerji üretimini, kalitesini ve performansını düşürmeden tasarruf etmeyi ifade eden enerji verimliliği, kendi başına bir kaynak olmasa da; üye ekonomiler için öncelikli bir hedef konumunda. Türkiye dâhil 29 üyesi bulunan Enerji Ajansı’nın bu rapordaki analizleri, farklı sayılarda gruplandırılan üye ülkeler ile diğer bölgeler arasındaki karşılaştırmaları içeriyor. Enerji Verimliliği Piyasası Raporu’nun “11 ve 18 üye ülke”* gruplandırmaları içerisinde Türkiye, Portekiz, Slovakya, İrlanda ve Belçika gibi bazı üye ülkeler yer almıyor. Öncelikle, 11 üye ülkenin 1970’lerden beri enerji verimliliğini iyileştirmeye yönelik çalışmalarına yer veriliyor. Bu ülkelerde 2011 yılı verilerine göre, enerjide tasarruf edilen miktar 1 337 MTEP-Mtoe**. Tek başına tüm kaynaklardan yapılan tasarrufu aşan bu miktar, toplam nihai enerji tüketiminin (TFC) yüzde 59’una denk geliyor ve Avrupa Birliği’ndeki diğer ülkelerin yanı sıra Çin haricindeki tüm Asya ülkelerini geride bırakıyor. Bu tasarruf oranı, aynı yıl Çin ve Amerika’daki toplam nihai enerji tüketimin ise sırasıyla yüzde 80 ve yüzde 87’sine denk düşüyor. 11 ülkedeki diğer yakıt türlerinin tedariki için gerekli olan enerji kullanımı ise petrolde 1 202 MTEP, elektrik için 552 MTEP ve doğal gazda 509 MTEP.
“Enerji verimliliği sahne arkasında çalışan görünmeyen bir güç”
Rapor, enerji verimliliği finansmanı ve getirdiği istikrar ortamı açısından da geniş bir değerlendirmeye sahip. Verimlilik piyasasındaki riskleri aşmak için yardımcı konumda olan yenilikçi ürünler ve standartlar ile pazara olan güven ciddi boyutlarda artmış durumda. IEA İcra Direktörü Maria van der Hoeven raporun tanıtımı için yaptığı konuşmada, “IEA ülkeleri için enerji güvenliğini artırmak, enerji faturalarını düşürmek ve iklim değişikliğiyle mücadeledeki hedeflere ulaşmak için enerji verimliliğinin sahne arkasında çalışan görünmeyen bir güç” olduğunu belirtiyor.
“Enerji verimliliği ile yakıt maliyetleri 190 milyar dolar azalacak”
Rapor, OECD (Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü-Organisation for Economic Co-operation and Development) ülkeleri dışında kalan ve gelişmekte olan ülkeler açısından enerji verimliliğinin çok daha büyük potansiyellere sahip olduğunu iddia ediyor. Ulaştırma altyapısındaki gelişmelerin ve verimli teknolojilere sahip yeni araçların bu anlamda önemli fırsatlar sunduğunu söylemek mümkün. IEA’nın verimlilik tahminleri haklı çıktığı takdirde, 2020 yılına kadar küresel ulaşımda yakıt maliyetlerinin 190 milyar dolar azalması bekleniyor.
Atık enerjinin önünü kesmek isteyen verimlilik piyasası, sadece maliyetleri kesmeye odaklanmıyor. Hızla gelişen kentsel ulaşım sistemlerinin en zayıf yönleri olan trafik sorunlarına ve yerel hava kirliliğini azaltmaya yardımcı olması, ön planda tutulan hedefler arasında.
“Verimlilik için 22 milyar dolar destek kredisi”
Çeşitli beklentilerin yer aldığı verimlilik başlığının çok yönlü finansal boyutu da raporda ayrıca inceleniyor. IEA’ya göre, küresel enerji verimliliği pazarının yaklaşık olarak yüzde 40’ı diğer bir deyişle, yıllık 120 milyar ABD dolarında bir tutar, borç ve öz kaynaklar ile finanse ediliyor. Son yıllarda büyük artış gösteren enerji verimliliği iyileştirmeleri, performans sözleşmeleri, özel taahhütler, karbon ve iklim finansmanı gibi destek fonları ile sadece 2012 yılında sağlanan krediler 22 milyar doları aşıyor. Aynı yıl, enerji verimliliğinin küresel değerinin 310 ile 360 milyar dolar arasında gerçekleştiğini de hatırlatalım.
IEA İcra Direktörü Hoeven’a göre “Enerji verimliliği, kredi verenlerin ve yatırımcıların artan ilgisi ile enerji sektörünün en hızlı büyüyen segmentlerinden biri”. Ekonomik büyümeyi desteklemesinin yanı sıra iklim değişikliği hedeflerine ulaşmak için de gerekli olan verimlilik piyasasındaki finansın artan kullanımı için Hoeven son bir vurgu daha yapıyor: “Pazarı tam olarak genişletmek için, engelleri azaltmaya yönelik girişimlerin güçlendirilmesine devam edilmeli”.
“Toplam nihai enerji tüketiminde 218 MTEP azalma gerçekleşti”
Rapor, 18 üye ülke gruplandırması ile geriye dönük varsayımlara da yer veriyor. 2001 -2011 yılları arasında verimlilik kazanımları sayesinde birikmiş tasarruf 1 731 MTEP olarak gerçekleşmiş. Varsayıma göre, aynı süreç içerisinde verimlilik çalışmalarından hiçbir kazanım olmasaydı, 2011 yılına gelindiğinde toplam nihai enerji tüketimi 218 MTEP daha yüksek olacaktı.
“Karbon salınımını azalmak için enerjiyi verimli kullanmak şart”
Uzun vadede küresel sıcaklıkların en fazla 2 °C artacağını tahmin eden IEA’ya göre, emisyon azaltmadaki hedefleri gerçekleştirmek için en büyük pay yüzde 40 oranında enerji verimliğinden gelecek. Küresel enerji sistemlerinin karbon salınımını azaltmak ve iklim değişikliği ile mücadele hedeflerine ulaşmak için oldukça fazla yol alması gerektiği ortada. Enerjinin verimli kullanımı ise bu hedeflerin gerçekleştirilmesinde kullanılacak en önemli yöntemlerin, şüphesiz en başında geliyor.
Notlar: *11 üye ülke: Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya, Birleşik Krallık, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İsveç, İtalya, Japonya. 18 üye ülke: Almanya, Amerika Birleşik Devletleri Avustralya, Avusturya, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İngiltere, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, Japonya, Kanada, Kore, Yeni Zelanda **Million tonnes of oil-equivalent-Mtoe-MTEP: Ton Eşdeğer Petrol; bir ton ham petrolün yakılması ile elde edilen enerji miktarı. The total final consumption (TFC): Toplam nihai enerji tüketimi.
Kaynak: The International Energy Agency (IEA) The Energy Efficiency Market Report 2014 – EEMR 2014)
